Muzea 

Muzeum II Wojny Światowej

dm


Nowoczesne i interaktywne. Powołane do życia w 2008 roku, otwarte dla publiczności 23 marca 2017 roku. Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, choć doskonale zrealizowane pod względem aranżacyjnym, merytorycznie wzbudza wiele kontrowersji.

Muzeum II Wojny Światowej jest kolejnym, z otworzonych w ostatnich latach muzeów, w których na uwagę zasługuje już architektura. Asymetryczna bryła z czerwonej cegły i szkła stała się rozpoznawalnym budynkiem w przestrzeni miejskiej Gdańska. Sam projekt budynku ma też znaczenie symboliczne – jednym może przypomnieć budynek pochylony na skutek zniszczeń wojennych, innym wbity w ziemię pocisk lub rakietę, a jeszcze innym tonący okręt. Istotny jest też podział na trzy strefy. Pierwszą jest podziemie, odnoszące się do przeszłości, gdzie znajduje się właściwa przestrzeń ekspozycyjna, drugą plac naokoło budynku nawiązujący do teraźniejszości, trzecią przeszkolona nadbudowa, która symbolizować ma przyszłość. Wystawa celowo została zaprojektowana aż 14 metrów pod ziemią, jak mówią architekci, chcieli, by zwiedzający mając do zobaczenia tak ważną ekspozycję, schodząc w dół mieli możliwość wyciszenia się i przygotowania do zwiedzania[1].

Właściwa ekspozycja to osiemnaście sekcji tematycznych i trzy bloki narracyjne: „Droga do wojny”, „Groza wojny” oraz „Długi cień wojny”. Poszczególne ścieżki zwiedzania otwierają też duże napisy jak „Terror” czy „Opór”, które nadają znaczenia kolejnemu etapowi ekspozycji. Niezwykle istotną rolę na wystawie odgrywa aranżacja przestrzeni – wiele pomieszczeń to rekonstrukcje miejsc z czasów II wojny światowej. Są tu odwzorowane zarówno mieszkania zwykłych ludzi, jak i ulice miasta pogrążonego w wojnie z czołgiem na środku czy sala kinowa. Równie ważne są tu historyczne eksponaty, których w muzeum jest około dwóch tysięcy. Nie można oczywiście pominąć multimediów, których jak czytamy na stronie muzeum, jest 240. Multimedia stanowią dopełnienie ekspozycji, uzupełniają ją o archiwalne filmy, relacje świadków czy infografiki pozwalające zwizualizować i lepiej zrozumieć rozmiar wojny.

Zwiedzanie ekspozycji stałej rozpoczyna się od genezy II wojny światowej i już tu dużą rolę odgrywają multimedia – muzyka propagandowych pieśni ZSRR, filmy prezentujące przemówienia Adolfa Hitlera czy dźwięk wystąpień Mussoliniego wprowadza w nastrój panujący, w krajach odpowiedzialnych za wywołanie wojny. Dalej pojawiają się filmy archiwalne, fabularne czy dokumentalne. W drugiej części ekspozycji, poświęconej właściwym czasom II wojny światowej, filmy na ścianach czy ekranach przedstawiają faktyczny stan wojny – są więc wielokrotnie przerażające i dramatyczne. Wybór środka filmowego jest tu w pełni uzasadniony, dużo dosadniej niż eksponaty, teksty czy same zdjęcia, pokazują wojenne cierpienie i zniszczenia.

Multimedia na wystawie w Muzeum II wojny światowej pojawiają się nie tylko na standardowych interaktywnych stanowiskach czy prostokątnych ekranach, ale są wpisane w aranżacje wystawy. Ruchome zdjęcia można zobaczyć  m.in. w dziurach w murze zniszczonym w wyniku wojny czy

Stanowiska multimedialne najczęściej służą do indywidualnego pogłębiania wiedzy na temat prezentowanego w danej sali etapu wojny. Relacje świadków prezentowane na pionowych ekranach uzupełnione są w słuchawki do samodzielnego odsłuchiwania, a stoły interaktywne pozwalają wybrać interesujące zwiedzającego zagadnienie. To tam można zobaczyć np. jak kształtowały się fronty wojenne w poszczególnych latach, jak wyglądała okupacja niemiecka na zachodzie Europy czy przeczytać biografie bohaterów wojennych czy ofiar zagłady. Stoły interaktywne wykorzystywane są także do prezentowania opisów przedmiotów znajdujących się w gablotach.

Warto też zauważyć, że większość interaktywnych stołów również wkomponowana jest w aranżacje eskpozycji. Umieszczone w starych skrzyniach czy pudłach na akta i kartoteki nie odciągają nowoczesnością od utrzymanej w całym muzeum klimatu czasów wojennych.

Choć aranżacja wystawy, duża ilość historycznych eksponatów i doskonałe zastosowanie multimediów sprawiają, że wystawa jest godna polecenia, w publicznej dyskusji, Muzeum II Wojny Światowej budzi ciągłe kontrowersje. Ich powodem jest zmiana ekspozycji jaka dokonała się od otwarcia muzeum. Nie chciałabym jednak, by te wiadomości stały się częścią wpisu, dotyczy on bowiem przede wszystkim wykorzystania multimediów w muzeach. I muszę przyznać, że MIIWŚ z wyczuciem łączy nowoczesną aranżację, nowe mediach i historię II wojny światowej.

[1] Co o swoim projekcie Muzeum II Wojny Światowej mówią architekci z pracowni KWADRAT?, Archirama.pl, https://archirama.muratorplus.pl/architektura/co-o-swoim-projekcie-muzeum-ii-wojny-swiatowej-mowia-architekci-z-pracowni-kwadrat,67_4832.html, data dostępu: 27.08.2019.