Piotr Wyrzykowski – polityka i aplikacje
Wideo, instalacje i aplikacje mobilne. Piotr Wyrzykowski w swojej sztuce korzysta z nowych technologii, by opowiadać o społeczeństwie, polityce i wojnie.
Piotr Wyrzykowski studiował architekturę wnętrz i malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Swoją działalność artystyczną rozpoczął w 1990 roku, działając wraz z Markiem Rogulskim jako duet Ziemia Mindel Würm. Był członkiem Stowarzyszenia Ludzi Aktywnych, Fundacji Galerii Otwartej i wicedyrektorem Fundacji Wyspa Progress. Był także współzałożycielem i dyrektorem artystycznym CUKT-u – Centralnego Urzędu Kultury Technicznej, platformy internetowej działającej od 1995 do 2001 roku[1].
Gdy dziś zajrzymy na jego stronę internetową – peterstyle.eu (Peter Style to pseudonim artystyczny), pierwsza podstrona w menu art, na jaką trafimy to mobileart. W 2014 roku w sklepie Play, dostępna była aplikacja Piotra Wyrzykowskiego Samospalenie. Dzięki aplikacji można było, używając aparatu w swoim smartfonie dokonać wirtualnego procesu samospalenia w geście protestu. Samospalenie można było dokonać w dowolnym miejscu w przestrzeni publicznej, jedynym ograniczeniem był czas – można było spalić siebie tylko raz na dobę. Aplikację uzupełniał przenośny podest, który nadawał samospaleniu doniosłości. Samospalenia to jedna z najbardziej dramatycznych, ale i doniosłych form protestu politycznego, na co zwraca uwagę aplikacja Wyrzykowskiego. Aplikacja pozwalała na wpisanie powodu wirtualnego spalenia oraz oznaczenia miejsca, dzięki czemu mogła powstać „mapa” samospaleń.
W 2015 roku Wyrzykowski również stworzył aplikację służącą do wyrażania swoich poglądów. Protest pozwalał na wyrażenie obywatelskiej krytycznej opinii. Umożliwia ono przeprowadzenie wirtualnej pokojowej demonstracji w dowolnym miejscu na świecie[2]. Dzięki aplikacji, każdy jej użytkownik, mógł dodać do wspólnej bazy wideo bądź tekst będący wyrazem jego niezadowolenia z otaczającej rzeczywistości. Protesty udostępnione w aplikacji mogli widzieć inni użytkownicy i odtwarzać je w trybie rozszerzonej rzeczywistości.
Interesują mnie działania artystyczne wychodzące z murów galerii i realizowane w bezpośredniej bliskości i otoczeniu człowieka. Dlatego zdecydowałem się na stworzenie aplikacji Regionalny System Obrony. Jej celem jest przetestowanie sposobów reagowania w sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia, wynikającego z działań wojennych lub ataku terrorystycznego[3].
Kolejna mobilna aplikacja Piotra Wyrzykowskiego Regionalny System Obronny była połączeniem aplikacji z przestrzenią miejską. Po zainstalowaniu programu na swoim smartfonie, pojawiała się mapa miasta (aplikacja działała tylko w określonym fragmencie Gdańska), a następnie na ekranie wyświetlane były komunikaty – zdania. Celem „gry” było dotarcie do schronu, a ideą aplikacji było sprawdzenie jak radzili by sobie mieszkańcy w sytuacji zagrożenia oraz to, czy jesteśmy przygotowani na nagły wybuch wojny.
Dwa lata wcześniej niż RSO Wyrzykowski stworzył inną aplikację wykorzystującą przestrzeń miejską – Water Memory. Dzięki aplikacji można było zwiedzać Gdańsk, a przy okazji w wybranych punktach miasta odczytywać wspomnienia związane z miastem. W aplikacji pojawiały się przedmioty, zdjęcia i teksty, kształtujące zbiorową świadomość.
Już kilkanaście lat
przed artystycznymi aplikacjami mobilnymi, Piotr Wyrzykowski łączył internet,
politykę, sztukę i performance. Jednym z najgłośniejszych przykładów była
kampania prezydencka Wiktorii Cukt w latach 1999 – 2001. Wiktoria Cukt była
fikcyjną kandydatką na prezydenta Polski. Atrakcyjna kobieta, wygenerowana
komputerowo, zaczęła szybko pojawiać się nie tylko na billboardach, plakatach i
spotach wyborczych, ale i w mediach.
Kampania rozgrywała się także w internecie. Wiktoria Cukt była
kandydatką idealną – zgadzała się ze wszystkimi opiniami w mediach, a jej
postulaty były atrakcyjne dla większości społeczeństwa.
Piotr Wyrzykowski tworzył też wideoinstalacje. Wśród nich Communostalgie z 2004 roku – na pięciu ekranach LCD wyświetlono obrazy odwołujące się do stylistyki radzieckich plakatów. Inną instalacją była Beta Nassau – instalacja z 2006 roku złożona z czterech zsynchronizowanych z sobą projekcji filmów wideo z 1993 roku. Projekcje to animacje wykonane poprzez wydrapywanie obrazów w taśmie filmowej. Również w 2006 roku Piotr Wyrzykowski stworzył instalację Polowanie na człowieka inspirowaną monumentalną architekturą metra w Kijowie z czasów radzieckich. Projekt składa się z siedmiu ekranów w kształcie elipsy, które ogląda się przez grube tuby. Sama instalacja przypomina bardziej statek kosmiczny niż scenerię metra. Jak pisze Ewa Gorządek: podążając kamerą przez tajemnicze podziemia, możemy odnieść wrażenie, że to, co widzimy, to fragmenty wirtualnego świata gry komputerowej, takiej jak Doom. Ta nierzeczywista przestrzeń wywołuje niepokojące podejrzenie, że być może pustka jest jedynie iluzją, a w ciemnych zakamarkach czai się coś dziwnego, jakiś Inny, który urodził się na tym świecie opuszczony przez wszystko, co ludzkie. (…) Wywołuje to niepokojącą dwuznaczność, co dodatkowo podkreśla fakt, że ściana pokryta jest trójwymiarowymi płaskorzeźbami przypominającymi fantastyczne wizje H.R. Gigera, łączącymi formy biologiczne z zaawansowaną technologią[4].
Natomiast instalacja Przeżyją tylko ci, którzy to zaplanowali dotyczy tego samego problemu, co późniejsza aplikacja RSO – znalezienia schronienia w sytuacji zagrożenia. W tej pracy Wyrzykowski wykorzystał oryginalne projekty amerykańskich rozwiązań architektonicznych schronów z czasów zimnej wojny. Rysunkowe projekty artysta umieścił w drewnianych ramkach, a w nie wkomponował filmy wideo[5]. Elementy tej instalacji Wyrzykowski wykorzystał w 2010 roku tworząc wideoinstalację Instrukcja trwania, będącą projekcją połączonych ze sobą rysunków i wideo z Przeżyją…
W 2011 roku Wyrzykowski stworzył interaktywną instalację Jak wychować władcę?. Dzieło składało się ze stanowiska wyposażonego w biurko, na którym znajdowało się szesnaście kart z instrukcjami jak być dobrym władcą. Każda karta po wyciągnięciu i położeniu na stół „ożywała”, dzięki uruchamianiu trójwymiarowej animacji. W instalacji wykorzystano także rzeczywistość rozszerzoną, dzięki czemu ruszająca się karta stawała się elementem animacji.
Instalacją połączoną z projekcją filmu jest wspólna praca Wyrzykowskiego i Roberta Rumasa: Emotikon. Kopiści butów. To efekt podróży artystów do krajów basenu Morza Czarnego i rejestracja kamerą codziennego życia mieszkańców tych krajów. W ramach instalacji, która znajduje się w Muzeum Sztuki Współczesnej w Łodzi, z pudełek po butach stworzono ekran, na którym wyświetlane są filmy z wizyty w tureckim zakładzie szewskim.
Tematem prac Piotra Wyrzykowskiego najczęściej jest polityka
i jej wpływ na zwykłego człowieka. Jego prace są nie tylko sztuką obecną w
galeriach, ale stają się narzędziami pozwalającymi społeczeństwu wyrazić swoje
niezadowolenie czy opinie na temat obecnej sytuacji. Próbuje także unaocznić
współczesnemu człowiekowi, jak może wyglądać czas wojny, do czego mogą
doprowadzić konflikty i jak funkcjonuje system polityczny. Jego prace są
głęboko zanurzone we współczesnej sytuacji geopolitycznej i niezwykle
zaangażowane społecznie. Nic dziwnego więc, że tak chętnie sięga po nowe
technologie, które pozwalają odbiorcom na aktywne korzystanie ze sztuki.
[1] Piotr Wykrzykowski alisas Peter Style, http://www.peterstyle.eu/about.html, data dostępu: 27.04.2019.
[2] Protest, http://wro2015.wrocenter.pl/site/pl/works/protest/, data dostępu, 27.04.2019.
[3] Ł. Stafiej, Artysta pyta: czy jesteśmy przygotowani na wojnę?, Trójmiasto.pl, https://kultura.trojmiasto.pl/Artysta-pyta-Czy-jestesmy-przygotowani-na-wojne-n95356.html, data dostępu: 28.04.2019.
[4] E. Gorządek, Manhunt, http://www.peterstyle.eu/manhunt01.html, data dostępu: 29.04.2019.
[5] Przeżyją tylko ci, którzy to zaplanowali, http://www.peterstyle.eu/przezyja_wiecej01.html, data dostępu: 27.04.2019.